21.03.2017 | de Volkskrant | Karin Veraart
Surrealistisch garnalenpelstersdrama overstijgt de folklore
Al klinkt het Havenzangerslied traditioneel, dat is dit garnalenpelstersdrama niet. Wel griezelig en bijzonder. De Vlaamse actrices Ilse en Amaryllis Uitterlinden zijn fascinerend als moeder en kind.
Bij binnenkomst in de zaal hoor je het al. Een geluid dat associaties oproept van muffe kamers en miezerige levens: het getik van een ouderwetse klok. Op het toneel zitten twee vrouwen aan een tafel. Ze pellen garnalen.
Als de klok van A… (Theater)
Zo begint Als de klok van A… en wie kent dit Havenzangerslied niet: ‘Als de klok van Arnemuiden/ Welkom thuis voor ons zal luiden/ Wordt de vreugde soms vermengd met droefenis/ Als een schip op zee gebleven is’ (…) Even later klinkt het echt, uit een accordeon.
Tot zover de folklore. Want Als de klok van A… van schrijver en regisseur Judith de Rijke is allesbehalve traditioneel. Kijk naar de verstarde grimassen van de vrouwen en je voelt: dit wordt een drama met surrealistische trekjes. Al snel vliegen de garnalen in de rondte en zijn moeder en dochter, want dat zijn ze, verwikkeld in een onverkwikkelijk verbaal gevecht.
Amaryllis schakelt prachtig van kokette flirt naar aandoenlijk meisje
De zee heeft slachtoffers geëist en doet dat nog iedere dag in dit huis. Twee mannen worden hevig gemist. Hoe het precies is gegaan, dat houden de vrouwen lang geheim. In de tussentijd spelen ze samen vreemde spelletjes, die gaandeweg wreder worden.
De Vlaamse actrices Ilse en Amaryllis Uitterlinden, in het echte leven ook moeder en dochter, zijn fascinerend: Ilse als wanhopige heks van een moeder en Amaryllis als mishandeld kind. De laatste schakelt prachtig van kokette flirt naar aandoenlijk meisje, verdwaald in een sadistisch universum. Een koor, in de personen van Nelleke Kuipers en Cheyenne Boermans (conservatoriumstudenten) becommentarieert het geheel, vaak met muziek die altijd weer teruggrijpt op het aloude lied. Griezelig. Droevig. Bijzonder.
15.03.2017 | theaterkrant.nl | Pieter Rings
Teveel ambities doen gezinsdrama verzuipen
Aanvankelijk lijk je te zijn beland in een authentiek Zeeuws vissersdrama. Niets is minder waar. De stormen buiten op zee zijn peulenschillen vergeleken bij de opkomende orkanen binnenshuis tussen moeder en dochter.
‘Een vissersdrama in twee delen’ is de ondertitel van het stuk dat Judith de Rijke schreef en regisseert voor Theaterproductiehuis Zeelandia. Aanvankelijk is de toestand nog overzichtelijk. De herkenningstune van de voorstelling is die van ‘De klok van Arnemuiden’ waarin wordt gezongen over ‘droefenis/ wanneer een schip op zee gebleven is’. Vader en zoon zijn er niet meer. Moeder en dochter pellen garnalen en moeilijke momenten worden afgezworen met opgewekt vragen of de ander nog een kopje thee wil.
Maar die moeilijke momenten laten zich steeds minder afkopen met een vers kopje thee. De verdwenen vader en zoon zijn omgeven met herinneringen, dromen, fotoboeken en interpretaties over hun heengaan. Die maken stukje bij beetje duidelijk dat er iets anders aan de hand is. De confrontaties hierover tussen moeder en dochter worden steeds heftiger. Het onvervulde verlangen, de onbekende toedracht, het willen weten en het willen loskomen van twee mensen die tot elkaar zijn veroordeeld, het barst op een gegeven moment allemaal door de dijken heen en loopt de spuigaten uit.
De Rijke heeft het zichzelf en de toeschouwer niet makkelijk gemaakt. Wat moeder en dochter roepen zijn verwijten, opgeschroefde herinneringen, in elkaar gezette zelfrechtvaardigingen, je komt er niet snel achter wie en wat je moet geloven. De dramaturgie van Alex Mallems is al even weerbarstig. De garnalen vliegen al snel door de kamer. Ilse Uitterlinden als de moeder snoeft en tiert en stampvoet op tafel. Dochter (ook in het echt) Amaryllis Uitterlinden manifesteert zich nog lichamelijker door te dansen, tegen de microfoonstandaard op te rijden, met haar loshangende haren te headbangen en meerdere malen in haar eigen kruis te grijpen.
Even weerbarstig als de dramaturgie en de regie is het verhaal. Er wordt van alles bij gehaald. De ambities van het stuk dreigen hierdoor te verzuipen. De toeschouwer is zo druk bezig hoogte te krijgen van wat er zich vroeger afspeelde, maar ook nu nog in het dorp, en ook op het moment zelf buiten in de storm waar dorpelingen kopje onder schijnen te gaan, dat hij vergeet begaan te zijn met het lot van moeder en dochter. Het kan allemaal niet op en niemand vraagt zich nog af hoe het af gaat lopen. De storm zo goed mogelijk uitzitten luidt het devies. Erg veel ‘luctor’ en nergens ‘emergo’.
> theaterkrant.nl
13.03.2017 | Omroep Zeeland
‘Als ik De klok van Arnemuiden hoor schiet ik vol’
MIDDELBURG – Het lied De klok van Arnemuiden was voor theatermaker Judith de Rijke het uitgangspunt voor de muzikale voorstelling De Klok van A …. De voorstelling gaat donderdag16 maart in première in de schouwburg in Middelburg.
Vissersdrama
Judith de Rijke schreef een vissersdrama over een moeder en haar dochter. Hun levens worden beheerst door een verdronken kind, een dode vader en het pellen van garnalen. Centraal staan de liefde en haat voor de zee die geeft en neemt en de achterblijvers met hun dromen en verlangens.
Vissersfamilie
Theatermaker De Rijke is geboren in Middelburg en komt uit een familie van vissers. Als ze het lied De klok van Arnemuiden hoort, schiet ze vol, zegt ze. “Voor mij is dat lied een drager van emotie vanwege de betekenis ervan in mijn familie”.
Moeder en dochter
De hoofdrollen in de voorstelling worden gespeeld door Ilse en Amaryllis Uitterlinden, als moeder en dochter. In het werkelijke leven zijn zij dat ook. Het is volgens moeder Ilse heel prettig werken met haar dochter, “We kennen elkaar natuurlijk ook door en door”.
Muziektheater
Als de klok van A… is een muziektheatervoorstelling. Twee studenten van conservatorium in Rotterdam nemen de muzikale begeleiding voor hun rekening en spelen ook een rol in de voorstelling. De première is op 16 maart en de voorstelling toert tot en met 29 april door Zeeland.